„Sieć wsparcia migrantów w powiecie malborskim” to projekt, który jest odpowiedzią na sytuację, z jaką mierzą się przebywający u nas migranci, ale również pracownicy instytucji, które są odpowiedzialne za ich pobyt na naszym terenie. Tę inicjatywę należy uznać za odrobioną lekcję, bo uczymy się na błędach popełnionych przez państwa zachodnie wobec przybyszów z państw trzecich, czyli w ich przypadku choćby obywateli spoza Unii Europejskiej i kontynentu europejskiego.

U nas zresztą jest zupełnie inny stan rzeczy.

- „Z aktualizowanych na bieżąco informacji wynika, że gościmy u nas głównie kobiety z dziećmi, które uciekły przed działaniami wojennymi w Ukrainie. Według danych z początku lutego 2025 roku, w powiecie malborskim przebywa około 500 osób z krajów trzecich, z czego aż 99 proc. stanowią właśnie obywatele Ukrainy. Spora ich część wciąż przebywa w 8. ośrodkach pobytowych. To łącznie 207 osób: 110 kobiet, 31 mężczyzn i 66 dzieci. Te osoby w większości nie pracują, nie są aktywizowane, nie uczestniczą w życiu społecznym” - informuje Starostwo Powiatowe w Malborku. - „W takich okolicznościach wręcz naszym obowiązkiem jest zaoferowanie migrantom możliwości integracji i asymilacji, by nie czuli się tak wyobcowani. Należy pamiętać, że to ludzie po traumatycznych przejściach, często wycofani, nie radzący sobie w nowych okolicznościach, w nowym otoczeniu, w obcym państwie. Wymagają więc szczególnego wsparcia, by mogli się usamodzielnić. To jest właśnie celem naszego projektu: by migranci zaczęli żyć na własny rachunek, znajdując zatrudnienie, dzięki czemu będą osiągać dochody pozwalające na opłacenie mieszkania i utrzymanie siebie i rodziny”.

Niektórzy mogą uznać tę inicjatywę za nieco spóźnioną, bo pełno skalowa wojna w Ukrainie wybuchła w 2022 roku. Ale chyba wszyscy spodziewaliśmy się, że działania wojenne szybko się zakończą, dzięki czemu nasi goście będą mogli wrócić do siebie i zacząć wszystko od nowa w pokojowych warunkach. Teraz widać jednak, że podjęcie interwencji jest wręcz konieczne, by - gwarantując im szacunek i odrębność - jednocześnie włączyć w normalnie funkcjonujące polskie społeczeństwo.

„Sieć wsparcia migrantów w powiecie malborskim” to projekt współfinansowany ze środków europejskich. Jest jednym z zadań, które będzie realizowane w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Malbork-Sztum, którego częścią jest powiat malborski.

- „To narzędzie, by przeprowadzić integrację, by być mądrym, mądrzejszym niż niektóre zachodnie państwa. Projekt pozwoli nam oddziaływać na rodziny, dzieci, budować atmosferę, która będzie sprzyjała integracji uchodźców czy migrantów” – tłumaczy Piotr Szwedowski, starosta malborski.

Powiat jest w projekcie liderem, ale założenie jest takie, by zaangażować wszystkie społeczności z MOF Malbork-Sztum, bo przecież to ich częścią stali się migranci. W powiecie malborskim partnerami są: miasto Malbork, miasto i gmina Nowy Staw, gmina Stare Pole i gmina Malbork. Wielu migrantów podjęło pracę.

- „Według szacunków, w skali kraju ok. 70 proc. obywateli Ukrainy, głównie kobiet, znalazło zatrudnienie. Ale wciąż są tacy, którzy nie radzą sobie z samodzielnością w obcym miejscu. Grupą docelową projektu są właśnie osoby zagrożone lub dotknięte ubóstwem i wykluczeniem społecznym oraz ich bliscy. Projekt zakłada, że łącznie będzie to 196. osób, z czego 179. osób poprawi swoją sytuację materialną i społeczną, a kolejnych 21. podniesie swoje kompetencje zawodowe” - dodaje Starostwo.

Wśród bezrobotnych wiele osób pozostaje biernych zawodowo z powodu braku kwalifikacji, szkoleń, barier kulturowych i społecznych. Wiele z nich potrzebuje pomocy w znalezieniu pracy, kursów językowych, zdobycia konkretnych umiejętności czy nostryfikacji dyplomu. Dla wielu obywateli Ukrainy było szokiem znalezienie się w obcym miejscu, którego nie wybrali, bo przyczyniła się do niego głównie trwająca wojna. Trafili tu często bez rodziny, przyjaciół, dawnych znajomych i sąsiadów. Nie wszyscy potrafią tworzyć nowe więzi, niektórym trzeba pomóc. I po to jest ten projekt. Nie odbędzie się kosztem, nas, Polaków.

- „My właśnie na tym skorzystamy, włączając ich do oficjalnego gospodarczego obiegu. To niczym społeczna inwestycja, by jak najszerzej angażować uchodźczynie i uchodźców: by ich zatrudniać, korzystać z ich pracy, z ich kompetencji, zwłaszcza w zawodach deficytowych, o które lokalnie nikt się nie bije” - tłumaczy Starostwo.

Sporo działań skierowanych będzie do dzieci i młodzieży ze szkół podstawowych i ponadpodstawowych. Dokładnie policzono, ile obecnie uczniów w całym powiecie malborskim ma ukraińskie obywatelstwo. We wszystkich placówkach edukacyjnych uczy się 100. ukraińskich uczniów: 48. dziewcząt i 52. chłopców. Przy czym w praktyce w jednej szkolnej klasie to 1 lub 2 takie osoby. Co nie oznacza, że nie było to wyzwanie dla oświaty, zarówno organizacyjne, jak i pedagogiczne. Trzeba bowiem pamiętać, że każdy kraj ma swój program nauczania. Do tego dochodzi bariera językowa, którą muszą pokonywać nie tylko goście z Ukrainy, ale również polscy uczniowie i nauczyciele.

Ale nawet jeśli w klasie jest tylko jeden uczeń-migrant, to skorzysta cały szkolny oddział, bo wszelkie działania będą adresowane do całej grupy. I będą dokładnie odpowiadać potrzebom, bo te zostały już zdiagnozowane. Miasta, gminy i placówki oświatowe same opisały procesy adaptacyjne i integracyjne, które chcą przeprowadzić.

- „Projekt zakłada również wsparcie procesu edukacji, choćby poprzez zakup pomocy naukowych dla szkół, które ułatwią naukę wszystkim uczniom. A że dzieci i młodzież nie samą nauką żyją, zaplanowano również inne zajęcia, angażujące nie tylko społeczność szkolną, ale również rodziców” - wyjaśnia urząd. - „W planie są warsztaty artystyczne, wspólne gotowanie, bo kulinaria są również elementem narodowego dziedzictwa, zajęcia rzemieślnicze oraz muzyczne. To może pomóc lepiej poznać, zrozumieć, ale i zbliżyć nasze odmienne kultury, a także – jak zakładamy – nie tylko zatrzeć największe różnice, ale odkryć, ile nas łączy”.

Adaptacja kulturowa to jedno. Istotnym elementem projektu jest też wsparcie psychologiczne, na które mogą liczyć i dorośli, i dzieci. Według badań ankietowych przeprowadzonych wśród przebywających w powiecie malborskim obywateli Ukrainy, aż 76,5 proc. sygnalizuje taką potrzebę. A to dlatego, że zmagają się z problemami emocjonalnymi wynikającymi ze skomplikowanego położenia, w jakim się znaleźli, ale i z wykluczenia społecznego, którego doświadczają.

Tymczasem, choć jeszcze nie wszyscy sobie to uświadamiają, jest też jeszcze jeden aspekt całej sytuacji: migranci od lat znajdują u nas lepsze warunki do życia. Dla części z nich jesteśmy już teraz wymarzonym „Zachodem”, podobnym do tego, na którym przed laty i Polacy odnajdowali swoje szczęście.

- „Nie bierzemy pod uwagę istotnego faktu, że my się powoli stajemy państwem migrantów, bo dołączyliśmy do grupy bogatych państw. Możemy udawać, wznosić barykady, krzyczeć „won!”, ale to nic nie da, bo migranci będą przybywać. Nie ma się czemu dziwić, bo przybywają z kraju, gdzie jest głód, gdzie jest wojna” – uważa starosta Piotr Szwedowski.

Warto podkreślić, że projekt nie zakłada żadnych inwestycji. Nie dotyczy żadnego ośrodka dla migrantów, czego tak obawiają się niektórzy. Jest raczej skupiony na ludzkich potrzebach: na wyeliminowaniu stresu, strachu, różnic kulturowych czy poczucia braku społecznej akceptacji. Ma raczej pomóc odnaleźć się i migrantom, i nam w tej nowej sytuacji. I dla nas, i dla nich najważniejsze jest bowiem poczucie bezpieczeństwa.

Wartość projektu „Sieć wsparcia migrantów w powiecie malborskim”, który ma być realizowany do końca września 2029 roku to 2 336 607,78 zł, a dofinansowanie z funduszy europejskich to 95 proc., czyli 2 219 777,39 zł.

Warto dodać, że wspieranie integracji społeczno-gospodarczej obywateli państw trzecich, w tym migrantów, uznane przez władze regionu za jedno z priorytetowych zadań wpisanych do Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego 2030. Dlatego też środki na ten cel znalazły się w puli Funduszy Europejskich dla Pomorza 2021-2027.

Informacja prasowa Starostwa Powiatowego w Malborku