W środę, 29 stycznia radni większością głosów (13. radnych za, przy 2. głosach wstrzymujących się) przegłosowali, by rok 2025 ustanowić „Rokiem obchodów zakończenia II Wojny Światowej i powrotu Malborka do Polski”.

W uzasadnieniu tej uchwały czytamy:

- „W 2025 roku będziemy obchodzili wyjątkowe wydarzenie, jakim jest 80 rocznica zakończenia II wojny światowej oraz powrotu Malborka do Polski. To czas skłaniający do pamięci szacunku oraz głębszej refleksji nad wydarzeniami historycznymi i ich znaczeniem dla współczesnego świata.

II wojna światowa, największy konflikt zbrojny w historii świata, zasięgiem działań wojennych objął prawie całą Europę, wschodnią i południowo-wschodnią Azję, północna Afrykę, część Bliskiego Wschodu i wszystkie oceany. Niektóre epizody wojny rozgrywały się w Arktyce i Ameryce Północnej.

Za datę rozpoczęcia wojny przyjmuje się 1 września 1939 roku – atak Niemiec na Polskę. 3 września przystąpiły do wojny Wielka Brytania i Francja. 17 września 1939 roku Związek Radziecki zaatakował Polskę. 22 czerwca 1941 roku nastąpił atak Niemiec na ZSRR. Dla Amerykanów wojna rozpoczęła się 7 grudnia 1941 roku wraz z japońskim atakiem na Pearl Harbor.

2 maja 1945 roku wojska sowieckie opanowały Berlin, a w północnych Włoszech kapitulację ogłosiły ostatnie większe oddziały niemieckie. Resztki armii III Rzeszy poddały się w północno-wschodnich Niemczech 4 maja, w południowych Niemczech, Tyrolu i zachodniej Austrii 5 maja. Akt kapitulacji Niemiec na froncie zachodnim został podpisany 7 maja w kwaterze głównej Alianckich sił Ekspedycyjnych gen. Dwighta. D. Eisenhowera we francuskim Reims. Wzięli w nim udział przedstawiciele armii USA i Wspólnoty Brytyjskiej. Na żądanie Stalina późnym wieczorem 8 maja powtórzono podpisanie bezwarunkowej kapitulacji. Miało ono miejsce w kwaterze marszałka Grigorija Żukowa. Przed przedstawicielami trzech mocarstw sojuszniczych – USA, Wielkiej Brytanii i ZSRR – podpisano tym razem kapitulacje dla całych Niemiec. Kapitulację ze strony niemieckiej podpisali: głównodowodzący WehRmachtu Feldmarszałek Wilhelm Keitel, dowódca niemieckiej marynarki wojennej (Kriegsmarine) admirał Hans Georg Friedeburg i gen. Pułkownik lotnictwa (Lufwaffe) Hans Stumpff.

Istotnym skutkiem podpisania kapitulacji w Belinie, która odbyła się dopiero późnym wieczorem 8 maja był fakt, iż przez następne 44 lata większość świata obchodziła rocznice zakończenia II wojny światowej 8 maja, a ZSRR i państwa od niego zależne (w tym Polska) 9 maja, ponieważ ceremonia odbyła się po północy według czasu moskiewskiego.

W II wojnie światowej więziło udział ponad 110 mln żołnierzy (w okresie największej mobilizacji armia ZSRR liczyła 12,5 miliona, USA 12,3 miliona, III Rzeszy 10,2 miliona, Japonii 10,2 miliona, Wielkiej Brytanii 5,1 miliona, Francji 5 miliona, Chin 5 miliona, Włoch 3,7 miliona). Zginęło lub zaginęło ponad 55 milionów ludzi, a 35 milionów zostało rannych. Łącznie wydatki na prowadzenie wojny osiągnęły ponad 1,5 biliona dolarów (USA wydały 387 miliardów, III Rzesza 272 miliardy, ZSRR 192 miliardy, Wielka Brytania 120 miliardów, Włochy 94 miliardy, Japonia 56 miliardów).

II wojna światowa była wojną totalną i zapisała się najczarniejszymi kartami w historii zarówno Polski, jak i całego świata. Był to czas lęku, rozpaczy i bezsilnego gniewu ludzi, którym odebrano prawo do normalnego życia. II wojna światowa z całą siła pokazała z jakim okrucieństwem i brutalnością człowiek może wystąpić przeciwko drugiemu człowiekowi. Nie każdego można jednak złamać, co dobitnie pokazali Polacy heroicznie stawiając czoła wobec bestialstwa okupantów. Wraz z zakończeniem II wojny światowej rozpoczął się okres walki o pełną suwerenność i dążenia do pełnej niepodległości.

Koniec II wojny światowej oznaczał dla Malborka powrót do Polski po 173 latach. Malbork bardzo mocno ucierpiał w trakcie działań wojennych. Po ciężkich walkach Grupy Bojowej „Marienburg” z jednostkami 2 rosyjskiej Armii Uderzeniowej, 25 stycznia tego roku opuściły go ostatnie oddziały niemieckie. W wyniku działań wojennych zniszczeniu uległo blisko 80 proc. zabudowy Starego Miasta. Poważnie uszkodzone też zostały wschodnie partie zespołu zamkowego. Polska administracja cywilna pojawiła się w mieście w kwietniu 1945 roku. Rozpoczęto stopniowe usuwanie szkód wojennych i uruchamianie produkcji w zakładach przemysłowych. 3 czerwca 1945 roku, o godz. 15.00 w sali dawnej w Fabryce Cygar przy ul. Grunwaldzkiej, odbyła się uroczystość przekazania władzy przez Radzieckiego Komendanta Wojskowego ppłk. A. Denisowa, przedstawicielom władz polskich. Już w kwietniu 1945 r. przywrócono prace w słodowni. W maju uruchomiono urząd pocztowy, zaś na początku czerwca Powiatową Stację Traktorów i Maszyn Rolniczych, przy ul. Kościuszki zatrudniającą 110 osób i remontującą sprzęt rolniczy. Rozpoczęły też pracę wodociągi miejskie i elektrownia wodna przy śluzie na Rakowcu. 3 maja 1945 r. odprawiono pierwsze polskie nabożeństwo w odgruzowanym kościele św. Jana. W pierwszych dniach maja 1945 r. do Malborka zaczęły napływać transporty repatriantów.Z początkiem września rozpoczęto naukę w państwowym gimnazjum i liceum ogólnokształcącym. Według pierwszego powojennego spisu w lutym 1946 r. w Malborku mieszkało 10 017 osób.

Ustanowienie roku 2025 Rokiem obchodów zakończenia II Wojny Światowej i powrotu Malborka do Polski jest hołdem dla wszystkich, którzy z narażeniem, życia walczyli w obronie Ojczyzny oraz dowodem naszej pamięci o tych tragicznych wydarzeniach i ich uczestnikach ale także o wszystkich, którzy tworzyli nową historię polskiego Malborka”.

W uchwalony rok jubileuszowy wpisuje się Muzeum Miasta Malborka, które zaplanowało szereg związanych z tym działań.

W najbliższym czasie, już w czwartek, 6 lutego odbędzie się promocja książki pisarki z Powiśla, Sylwii Kubik pt. „Dziki Zachód. Osadnicy na Żuławach”. To dwa tomy ukazujące życie nowych mieszkańców tych terenów (drugie spotkanie już w marcu).
7 maja - w ramach Spotkań z historią – odbędzie się wykład dr hab. Moniki Tomkiewicz z Instytutu Pamięci Narodowej „Działania wojenne na terenie Malborka w 1945 r. i kwestia masowego grobu ponad dwóch tysięcy cywilnych ofiar wojny”.

Również w maju zaplanowane jest spotkanie autorskie i promocja książki dr. Tomasza Glinieckiego pt. „Ostatnie oblężenie. Marienburg - Malbork 1945”.
9 maja Muzeum zaprasza na międzynarodową wystawę „Marienburg - Malbork. 1945. Koniec i początek”.

W tym roku również zorganizowana zostanie wystawa dotycząca 80-lecia I Liceum Ogólnokształcącego - najstarszej powojennej szkoły w mieście oraz wystawa plenerowa dotycząca 80-lecia Straży Pożarnej i 140-lecia Ochotniczej Straży Pożarnej w Malborku.