Tegoroczna edycja programu, angażująca środowisko szkolne na terenie całego kraju, odbyła się już po raz trzeci. Głównym założeniem akcji jest przekazanie placówkom oświatowym programu edukacyjnego – przejrzystego zbioru lekcji tematycznych przeznaczonego dla nauczycieli różnych specjalizacji, z rozpisanymi scenariuszami lekcji wraz z arkuszami informacyjnymi oraz pracami dla uczniów. Zostały one przygotowane w taki sposób, aby były interesujące dla młodzieży, a prowadzący je nauczyciele (wykształceni w nauczaniu dowolnego przedmiotu) nie musieli posiadać specjalistycznej wiedzy architektonicznej. Jedynym wymogiem jest odbycie krótkiego szkolenia, które zapewnia pomysłodawca projektu – Izba Architektów RP. Szkoła, z tytułu uczestnictwa w projekcie, nie ponosi żadnych kosztów. Lekcje umieszczone są w manualu dla nauczyciela, który tworzy z nich „ścieżkę edukacyjną” wybierając tematy lekcji. Uczniowie rozwiązują zagadki architektoniczne, tworzą projekty, uczą się czytania rysunków, odbywają wycieczki architektoniczne nabywając wiedzę, która pomoże im w przyszłych decyzjach estetycznych i inwestycyjnych.

Założenia programowe projektu oferują edukację dzieci w ramach trzech obszarów tematycznych: „Mój dom”, „Dzielnica, wieś, miasto, metropolia” i „Budowle na przestrzeni wieków”. Tematy można realizować w dowolnej kolejności, pojedynczo lub grupowo. Ponadto, na podstawie "Opinii historyczno-urbanistycznej" prof. Kazimierza Kuśnierza, wybrano 16 polskich miast z tradycją historyczną i współczesnymi perspektywami rozwojowymi, po jednym w każdym województwie. Znalazły się one w części programu pt.: „Miasteczka polskie”. Wybrane miasta użyczyły swojej historii do prześledzenia procesu urbanizacji od najwcześniejszego osadnictwa aż do czasów współczesnych.

Program ma charakter długofalowy i jest odpowiedzią na wszechobecny chaos panujący w przestrzeni miejskiej, w którym „tonie” Polska. Jego głównym założeniem jest umożliwienie młodym ludziom zrozumienia zagadnień przestrzennych i estetycznych oraz ich wpływu na osobisty dobrostan człowieka, stając się elementem wychowania obywatelskiego. To oni za kilkanaście lat będą odpowiedzialni za kreowanie naszego otoczenia. Wpajanie im odpowiedzialności, wrażliwości społecznej, estetycznej i dbałości o środowisko (w tym środowisko zbudowane) motywowane jest w głównej mierze inwestycją w przyszłość.

Program, dzięki wysiłkowi koordynatorów regionalnych, zatacza coraz szersze kręgi, a pojęć z zakresu architektury oraz myślenia przestrzennego uczą się dzieci z kolejnych województw.

• Trudno oszacować łączną liczbę uczestników programu od momentu uruchomienia projektu. W samej fazie pilotażowej programu, zrealizowanej jeszcze przed pierwszą edycją, wzięło udział 400 uczniów z 13 szkół. W trakcie minionych trzech edycji liczba placówek oświatowych zaangażowanych w projekt systematycznie rosła, a do programu zaczęto angażować kolejne roczniki w ramach jednej szkoły. Konkretna liczba uczestników, ze względu na rozmiar projektu, pozostaje trudna do zadeklarowanie, ale szacujemy, że nawet tysiąc uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych mogło mieć styczność z naszym programem – mówi Urszula Szabłowska, koordynator projektu po stronie IARP. - Dzielnica Żoliborz wprowadziła nauczanie „Kształtowania przestrzeni” do wszystkich szkół, w Tomaszowie Mazowieckim program edukacyjny IARP „Kształtowanie przestrzeni” umieszczony został w strategii przestrzennej miasta jako zalecany dla edukacji młodzieży, a także… radnych – dodaje Szabłowska.

Wyniki konkursu

Nieodłącznym elementem programu jest konkurs. W najnowszej edycji swoje prace zgłosiło 37 zespołów z 8 województw (Dolnośląskie, Lubelskie, Łódzkie, Małopolskie, Kujawsko-Pomorskie Pomorskie, Wielkopolskie i Zachodniopomorskie). Największą liczbą reprezentantów – 10, może pochwalić się Lubelskie i koordynator z Lubelskiej Okręgowej Izby Architektów RP - arch. Agnieszka Kantor-Kołodyńska. Tematem tegorocznej edycji konkursu było: „Otoczenie szkoły jako przyjazna i bezpieczna przestrzeń publiczna łącząca społeczność lokalną - komu i w jaki sposób powinna służyć”. Uczniowie mieli zbadać, komu powinna służyć przestrzeń publiczna w otoczeniu szkoły, dokonać analizy tego miejsca pod względem walorów i wad, aż wreszcie zaproponować rozwiązania, które umożliwią korzystanie z otocznia szkoły różnym grupom lokalnej społeczności. Nadesłane prace konkursowe oceniało jury w składzie: Maciej Szarapo (architekt IARP), Krzysztof Ozimek (architekt IARP), Alicja Bojarowicz (architekt IARP), Magdalena Hyży-Rydzewska (architekt IARP), Anna Całus-Zawistowska (Ministerstwo Edukacji Narodowej) oraz Paweł Muszyński (firma FAKRO).

Uroczyste ogłoszenie wyników oraz prezentacja najlepszych prac odbyła się 24 czerwca br. w Zachęcie Narodowej Galerii Sztuki w Warszawie. W kategorii szkół gimnazjalnych nagrodę główną przyznano Gimnazjum nr 3 im. Stefana Batorego w Malborku, z kolei wyróżnienie powędrowało do Gimnazjum nr 2 z Klasami Dwujęzycznymi im. Jana Kochanowskiego w Zgierzu. W kategorii szkół ponadgimnazjalnych triumfowało III Liceum Ogólnokształcące im. Św. Jana Kantego w Poznaniu, a wyróżnienie przypadło w udziale Technikum nr 6 im. Jana Sas-Zubrzyckiego w Miejskim Zespole Szkół nr 5 w Krośnie.

• Zadany w tym roku temat konkursu wymagał od uczestników wyjątkowej kreatywności i nieszablonowego myślenia. Stosunkowo łatwo można było obrać kierunek sztampowych rozwiązań nagminnie realizowanych w ostatnim czasie, głównie dzięki unijnym dotacjom. Większość uczestników wpadła w tą "pułapkę" - 90% prac widziało rozwiązanie zadanego problemu w tworzeniu nowych bądź poprawie istniejących wokół szkoły miejsc rekreacji: placów zabaw, terenów zielonych, boisk sportowych, scen plenerowych, itp. Może to niepokoić i sugerować, że szkoła ogranicza kreatywność uczniów, ale jednocześnie pokazuje jak wiele jest jeszcze do zrobienia przez samorządy lokalne w temacie podstawowego zagospodarowania miejsc publicznych, jakimi są szkoły i ich otoczenie. Staraliśmy się nagrodzić te prace, które wyróżniały się pomysłowością, oryginalnością, a przy tym charakteryzowały się estetycznym, starannym i czytelnym wykonaniem – komentuje Maciej Szarapo, przewodniczący jury konkursowego.

Plany na przyszłość

Izba Architektów RP planuje objęcie specjalnym programem edukacyjnym dzieci ze szkół podstawowych i przedszkoli i liczy na zainteresowanie zarówno Ministerstwa Edukacji Narodowej, jak i nauczycieli oraz rodziców. Jeżeli chcemy mieć ład przestrzenny i piękną przestrzeń do życia, musimy uczyć od najmłodszych lat „widzieć”, nie tylko „patrzeć”.

Honorowy patronat nad programem edukacyjnym IARP „Kształtowanie przestrzeni” objęło Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Partnerem programu i fundatorem cennych nagród jest znana w Europie i na świecie polska marka FAKRO. Firma z siedzibą w Nowym Sączu wspiera projekt od samego początku, czyli uruchomienia programu pilotażowego. Więcej informacji na temat programu dostępnych jest na stronie Izby Architektów RP pod adresem: http://www.izbaarchitektow.pl/pokaz.php?id=2416 .

Izba Architektów Rzeczypospolitej Polskiej (IARP) jest samorządem zawodowym architektów
w Polsce. Nadrzędnym celem statutowym IARP jest ochrona ładu przestrzeni publicznej, poprzez sprawowanie nadzoru nad należytym wykonywaniem zawodu oraz przestrzeganiem zasad etyki zawodowej przez wszystkich swoich członków. Działania samorządu architektów zmierzają w kierunku zagwarantowania najwyższej jakości usług wykonywanych na rzecz klientów (inwestorów), przy jednoczesnym zachowaniu wartości kulturowych i ładu przestrzennego, jako dobra publicznego. Przynależność do IARP jest warunkiem legalnego wykonywania zawodu architekta, przede wszystkim w zakresie opracowywania dokumentacji projektowej do celów uzyskania pozwolenia na budowę. Oficjalna strona internetowa:www.izbaarchitektow.pl.

FAKRO jest najbardziej dynamiczną i najszybciej rozwijającą się firmą w branży okien dachowych na świecie. Przez kilkanaście lat z małej rodzinnej firmy rozwinęła się w międzynarodową korporację, będącą liderem w wielu krajach oraz numerem 2 na świecie w branży okien dachowych, jak również jednym z nielicznych polskich przedsiębiorstw o zasięgu światowym z około 15 procentowym udziałem w rynku globalnym, zatrudniającym ponad 3300 pracowników. Oficjalna strona internetowa: www.fakro.pl.

Informacja:

Michał Hasik